Psikoloğumuz Diyor Ki - Okula Oryantasyon Dönemi

Oryantasyon Dönemi Nasıl Geçer?

Yüksek öğrenme ve gelişme potansiyeline sahip 3-6 yaş aralığındaki çocuklar için okul öncesi eğitimi çok ehemmiyetlidir. Bu yıllarda oynayarak, eğlenerek öğrenmeyi hedefleyen bir eğitim programını tercih ederek; çocuğunuzun sosyal, duygusal, bilişsel, fiziksel beceri alanlarının en istifadeli şekilde gelişmesine destek olmuş olacaksınız.

Çocuğunuz, yetişkin ve donanımlı öğretmeninin rehberliğinde, arkadaşıyla oyun oynarken, paylaşmayı, başkasının hakkını gözetmeyi, kendi hakkını korumayı, sağlıklı iletişim yollarını, duygularını tanımayı ve yönetmeyi, problem çözme becerisini ve daha pek çok sosyal-duygusal becerisini geliştirecek.

Kâğıt, kalem, boyalar, kitaplar gibi çeşit çeşit materyalle bilişsel becerilerini geliştirirken aynı zamanda ilerleyen yıllarda devam edeceği okul serüvenine hazırlık yapacak.

Kıyafetlerini giymeyi, çıkarmayı hatta katlayıp düzenlemeyi; temizlik becerilerini, beslenmesinde kendi ihtiyacını karşılayıp yediği besin çeşitliliğini arttırmayı başaracak.

Çocuğunuzun oryantasyon döneminde karşılaşabileceğiniz sorunlar, oryantasyonunu kolaylaştırmak için yapabileceklerinizle ilgili aşağıdaki maddeleri dikkatle okumanızı rica ediyoruz.

❖ Öncelikle anne-baba olarak, çocuğunuzdan bir süreliğine fiziksel ve ruhsal olarak ayrılmaya hazır olmalısınız. Her çocuk birbirinden farklı yaşlarda okul öncesine başlasa da, anne babadan ayrılarak ilk sosyal ortamlarına adım atmış olurlar. Çocuğun anne ile güvenli bağ kurmasının yanı sıra anneden sağlıklı bir şekilde ayrışabilmesi de oryantasyon sürecinde önem taşımaktadır. Tüm aile olarak destek olmanız, çocuğunuzun okul ortamına güvenmesi için gereklidir. Bu önemli süreçte olumlu katkıda bulunmanız, net ve kararlı olmanız çocuğunuzun ileri yaşamındaki tüm okul hayatını etkileyecektir.

❖ Çocuğunuzu, bilişsel ve davranışsal açıdan mutlaka önceden hazırlayın. Okul ve orada neler yapacağı ile ilgili bilgilendirme yapın.

❖ Uyum sürecinin zarar görmemesi açısından çocuğunuza, onu bırakıp gideceğiniz duygusunu yaşatmayın. Bu yüzden “Sen artık büyüdün, seni okuluna bırakmaya gideceğiz.” ifadelerini kullanmak yerine “Oyun oynayacağın yere gideceğiz.” ifadesi kullanmanız yararlı olacaktır. Bırakılma kelimesi çocuklarda kaygı oluşturabilir. Anne babanın geri dönmeyeceğini düşünebilir.

❖ Çocuğunuzun kişilik özellikleri, hassas olduğu durumlar, sevdiği oyunlar hakkında öğretmenini bilgilendirin. Bu şekilde öğretmeni, çocuğunuzla daha hızlı iletişim kuracaktır. 2

❖ Okulun ilk zamanları okulda yemek yemesi ve uyuması için ısrar etmeyin. Çocukların 1 ay okula alışma sürecinin devam ettiğini unutmayın. Çocukların bu farklılığa alışabilmesi biraz zaman alabilir. Okulu uyku ve yemek için zorlanan bir yer olarak algılamamalıdır.

❖ Ev ortamında, öğretmenin ismini ve yapılan aktiviteleri çocuğunuza hatırlatın.

❖ Giyeceği kıyafetleri seçmesine müsaade ederek okul çantasını birlikte hazırlayın.

❖ Okula gelirken kimden daha kolay ayrılıyorsa onunla gelmesi daha sağlıklı olacaktır. Kapıda uzun konuşmalar yapılmamalıdır.

❖ Çocuğunuzun kendini güvende hissetmesi için ilk günlerinde, okula getirmek istediği oyuncağa veya fotoğrafa izin verin.

❖ Oryantasyon döneminde ev ortamındaki rutinlerde değişiklikler yapmayın.

❖ Çocuğunuz okuldayken gideceğiniz yerleri, onun yanındayken anlatmayın.

❖ Uyum sürecinde; birkaç hafta süren davranış değişiklikleri, uykusuzluk ve beslenme düzensizliği yaşayabilir. Gece, korkulu rüyalar görebilir. Bu davranış değişiklikleri, çocuğunuzun verdiği doğal tepkilerdir. Çocuğunuz, tam olarak uyum sağladığında bu tepkilerin ortadan kalkacağı unutulmamalıdır. Sorunların uzun süre devam etmesi halinde rehberlik servisiyle irtibat kurun.

❖ Uyum sürecinde yaşanılan zorluklar karşısında, çocuğunuzun okula devam edip etmemesi gibi konuları yanında konuşmayın.

❖ Uyum sürecinde empati kurarak çocuğunuzun duygularını anlamaya çalışın ve sabır gösterin.

❖ Çocuğunuz eve geldiğinde kaygı oluşturacak sorular sormayın. “Okulda çok ağladın mı?”, “Arkadaşın sana kötü bir şey yaptı mı?, Beni çok özledin mi?” vb.

❖ Evde yaptırılamayan durumlar için, okulu tehdit aracı olarak kullanmayın. “Şunu yapmazsan öğretmenine söylerim.” gibi.

❖ Çocuğunuz okula gitmemek için pazarlık yapıyorsa, net ve kararlı bir ifade ile “ Anne-babalar işe gider, çocuklar okula gider.” cümlesini sık sık söyleyin.

❖ Kaygılarınızı, çocuğunuza yansıtmadan okul psikoloğu, yönetim ve öğretmen ile paylaşın. Bu şekilde çözüm olasılıkları artacaktır.

❖ Çocuğunuzu emanet ettiğiniz kuruma, güven duyun ki çocuğunuz da kendisini güvende hissetsin.

❖ Uyum sürecinde işbirliğinizin ne kadar önemli olduğunu ve çocuğunuzun tüm okul hayatını etkileyeceğini unutmayın. Bu süreçte her çocuğun alışma süresi farklı olabildiği gibi önemli olan, çocuğa karşı aile ve okulun nasıl bir yaklaşım sergilediğidir.

❖ Oryantasyonda alışsa da araya uzun tatiller ya da hafta sonu tatili girdiğinde tekrar uyum göstermekte zorlanabilirler. Bu durum normal karşılanmalıdır.

❖ Çocuğunuz sizden ayrılamıyorsa önce sakinleştirin, güvende hissettirin. Sonra da Öğretmeni ile bağ kurabilmesi için teşvik edebilirsiniz.

❖ Size bağlı mı? Bağımlı mı? Bağımlı bir anne-çocuk ilişki kurulmuşsa, okula alışma süreci de sancılı olabilmektedir. 2,5 yaşına gelmiş hala “anne sütümü sen içir” diyorsa, anneden ayrışamadığını söyleyebiliriz. Anne, “sen yapabilirsin, içebilirsin” gibi teşvik cümleleriyle çocuğunu yönlendirmelidir.

❖ Oryantasyon döneminde birçok şeyi sizin yapmanızı istiyorsa elinize bir dergi-kitap alıp okuyabilirsiniz. Bırakın ihtiyaçlarının öğretmen tarafından karşılanabileceğini de deneyimlesin.

❖ Anaokuluna başlamayla ilgili kaygılandıracak söylemlerde bulunmak okula alışmasını zorlaştırabilir. Okula başlamasını gereğinden fazla gündem maddesi haline getirmeyin.

❖ Okula başladıktan sonra örneğin; “ben seni sabah okula götüreceğim, bende işe gideceğim, okul zamanın bitince seni alıp beraber eve gideceğiz” gibi basit ifadeler kullanılarak anlatabilirsiniz. Çok konuşmak çocuğunuzu kaygılandırabilir. Anaokulunda öğretmeninin onu heyecanla beklediğini ve çok merak ettiğini vurgulayabilirsiniz.

❖ Okula alışmakta zorlanan çocuklar için rutini çizerek gösterebilirsiniz. Örneğin sabah uyanacağız, elbiselerimizi giyeceğiz, arabaya bineceğiz, okula gideceğiz gibi aşamaları resimle anlatabilirsiniz. Unutmayın, çocuklar oyun ve görsellerle somut olarak öğrenirler.

❖ “Sen artık abla\abi oldun, ablalar\abiler ağlamaz.” “Herkes gidiyor sen niye korkuyorsun?” “Böyle davranırsan öğretmenin/ arkadaşların seni sevmez” gibi söylemlerde bulunmayın.

❖ Oryantasyon döneminde büyük değişiklikler ertelenmelidir. Örneğin; taşınma, boşanma, bakıcı değişikliği, tuvalet eğitimi vb. Okula başlamak çocuklar için büyük bir değişikliktir.

❖ Sizden ayrılmakta zorlanıyorsa, uzun cümleler kurulmamalı. Siz bu süreçte kaygılanırsanız çocuk okulun tehlikeli bir yer olduğunu hissedecektir. Unutmayın, anne-babanın kaygısı direkt çocuğa geçer. Olumlu cümlelerle öğretmenin süreci yönetmesine izin verin.

❖ Oryantasyon dönemi 3 gün olsa da alışma süreci bir ay sürebilmektedir. İki ay geçti hala alışamadıysa okul psikoloğu ile görüşme yapabilirsiniz.

❖ Gece uyumadan önce okula gitmek istemediğini söyleyebilir ve pazarlık yapabilir. Bu dönemde papağan gibi sorumlulukları tekrarlayabilirsiniz. Uzun cümleler kurup ikna etmeye çalışmayın. “Anne-babalar işe gider, çocuklar okula gider” cümlesini defalarca söyleyebilirsiniz. İfadeleriniz kaygılı olmasın. Net ve kararlı olun.

❖ Tatilden sonra çocuğunuzun yatış-kalkış saatlerinin düzene girmesini sağlayın. Çocuğunuzun uyumasına değil, yatmış olmasına odaklanın.

❖ Çocuğunuzu okula getirmekte zorlandığınızda zihninizden “bugünlük gitmese de olur” düşüncesi geçse de asla uygulamayın. Kararsız tutumlar, davranışın kalıcılığını engelleyebilir. Okula başladıktan sonra rutin bir şekilde devam etmesi en sağlıklısıdır.

❖ Kendini kötü hissettiğinde hemen gelir seni alırım demekten kaçının. Duygularıyla baş edebilmesi için fırsat tanıyın. Öğretmeni gerek gördüğünde alabileceğinizi söyleyin.

❖ Bazı çocuklar okula yavaş ısınırlar bazıları ise kolay alışırlar. Her çocuğun mizacının farklı olduğunu unutmayın. Aile yapılarının, yetiştirilme tarzlarının, ilişki kurma biçimlerinin birbirinden farklı olduğunu hatırlamak gerekir.

Psikolog Hacer Nur AKSU